Maté thee, ook wel mate genoemd is een warme drank die op thee lijkt. Maté thee is vooral in Zuid-Amerika erg geliefd en bekend. Deze typische doch heel bijzondere drank is de nationale drank van Argentinië maar wordt ook in het zuiden van Brazilië en de omringende landen veelvuldig gedronken. Maté thee heet in het Portugees chimarrão en wordt in het Spaans paraguay thee genoemd. Maté was een zeer belangrijke kruid in de tijd dat thee nog kostbaar was. De jezuïeten die in Argentinië gevestigd waren gebruikte deze drank om het overmatig alcoholgebruik van de lokale bevolking tegen te gaan.
Groeiproces van Maté thee
Maté thee wordt gemaakt van de matéplant. De thee wordt gemaakt van de blaadjes, knoppen en takjes van deze plant. Deze melange wordt yerba-mate genoemd. Yerba staat voor thee/kruidenblaadjes. Mate is de drinkkop waaruit de Maté thee gedronken wordt. De Latijnse naam van deze plant is IIex paraguariensis. Deze plant komt vooral veel voor in Zuid-Amerika. De meeste maté planten staan in Noord-Argentinië en Zuid Brazilië. De Matéplant groeit in het wild maar wordt ook geplant in de subtropische jungle of in commerciële plantages. Gemiddeld wordt jaarlijks zo’n 300.000 ton yerba-mate geproduceerd om daar vervolgens thee van te maken.
De matéplant en de plantages
De mate planten kunnen ieder seizoen geoogst worden. De oudere maté planten worden om de 4 jaar geoogst waardoor de natuurlijke vitaliteit en een uitstekende smaak van de thee behouden wordt. De matéplant kan wel 30 meter hoog worden, de bladeren zijn wintergroen en hebben een gekartelde rand. De bloemetjes zijn klein en hebben vier bloemblaadjes en zijn groenwit van kleur. De uiteindelijke vrucht, die overigens niet voor de maté thee gebruikt wordt, is rood en heeft een diameter van ongeveer 4,5 millimeter. De werknemers van de maté plantages snijden de takken uit met messen en vervoeren deze in gevouwen witte lakens naar de zogeheten drying factories. Hier worden de bladeren, knoppen en takjes direct verwerkt zodat de antioxidanten en andere geneeskrachtige eigenschappen behouden blijven.
Oogst van Maté thee
Voor de maté thee worden alleen de jonge blaadjes, takjes en de knoppen van deze plant gebruikt. De groene blaadjes worden gedroogd bij een open vuur. Hierdoor krijgt de maté thee een typische rokerige smaak. Daarna worden de blaadjes fijn gemalen. Maté thee heeft een bitter doch zoete smaak. De smaak kan iets wat verschillen per lichting. De rijpheid en de fijnheid van de blaadjes zorgen er namelijk voor dat de zoete of bittere smaak kan overheersen. Er is ook ongerookte maté thee te koop.
Maté thee maken en drinken
Maté thee werkt opwekkend, dit komt voornamelijk door de stimulerende stof cafeïne in de maté bladeren. Maar ook de aanwezigheid van xanthines in de Maté thee zorgen ervoor dat de warme drank energie geeft. Deze bijzondere theesoort wordt in Zuid-Amerika voornamelijk gedronken als er bezoek is of mensen in een gezelschap verblijven. Maté thee wordt niet uit een theeglas gedronken maar uit een cuia. Dit is een speciale kop gemaakt van een kalebas. De yerba-mate wordt hierin gemengd met water. Er wordt daarbij geen theezakje of thee ei gebruikt. De Maté thee wordt namelijk gedronken via een dik ijzeren filterrietje genaamd bomba of bombilla. Maté thee is in de meeste regio’s een warme drank. Toch kan de Maté thee ook koud gedronken worden. Koude maté wordt tereré genoemd. In Europa wordt deze drank gebruikt in energiedrankjes als Club-mate. Ook wordt er cafeïne houdende ijsthee van gemaakt. Kinderen drinken de tereré vaak met limonade.
De gebruiken bij het drinken van Maté thee
Het delen van maté thee wordt bijna als ritualistisch ervaren. Het drinken van de Maté thee heeft een aantal gebruiken en een duidelijke volgorde. Zo zal de bomba, zoals men de man of vrouw des huizes noemt, altijd de cuia vullen met yerba-mate. Daarna wordt er een gat in het midden gemaakt. In dit gat wordt het water gegoten. Het water mag overigens niet koken maar moet wel verwarmd zijn. De Maté thee moet daarna even rusten zodat het water zich goed mengt met de kruiden. Het eerste kopje maté thee wordt door de bomba zelf gedronken. Deze eerste kop kan nogal bitter smaken. De kruiden wordt steeds opnieuw gebruikt waardoor de smaak steeds minder sterk wordt. De bomba vult na het drinken van zijn of haar thee opnieuw de cuia met water. Dan mag de visite één voor één de Maté thee drinken. Elke keer wordt dezelfde cuia weer aangevuld met warm water zodat de volgende aanwezige de maté thee kan nuttigen.
Het ritueel van de Maté thee
Het drinken van maté thee dat volgens een sociale hiërarchie plaatsvindt staat voor vriendschap en gemoedelijkheid onder de theedrinkers. Omdat de yerba-mate zo vaak als men wil opnieuw kan worden klaargemaakt kan het zijn dat iemand niet langer wenst te drinken. Men kan dan tegen de gastheer of vrouw ‘gracias’ zeggen en de maté teruggeven. Wanneer iemand u aanbiedt hun yerba mate te delen, moet u dit opvatten als het grootst mogelijke compliment. Sommigen mensen vinden dat het drinken van maté thee uit eenzelfde ‘bombilla’ onhygiënisch is. Echter juist het delen van de yerba mate en de bombilla maakt het tot een intense gebeurtenis. De thee wordt gedeeld met degenen met wie men de ziel wilt delen.
De vele goede kwaliteiten van maté thee en de diverse soorten
De inheemse Guarani bereiden de maté thee niet alleen om vriendschap te vieren. Ook de gezondheidsbevorderende doeleinden spelen een belangrijke rol in deze warme drank. Maté thee drinkt men om het immuunsysteem te versterken, het bloed te zuiveren en te ontgiften. Ook helpt maté thee het zenuwstelsel te versterken en veroudering tegen te gaan. Het bestrijdt vermoeidheid geeft de geest een oppepper en houdt de eetlust onder controle. Maté thee is dan ook een goede hulp bij het afvallen en werkt goed tegen verzwakking, stress en slapeloosheid. Er zijn vele merken en typen yerba-mate te verkrijgen. Sommige varianten waarin geen stokjes van de matéplant zijn verwerkt zijn sterker zoals de Con palo. Een premium yerba-mate wordt een Sin palo genoemd. Er zijn ook yerba-mate soorten verkrijgbaar die minder sterk van smaak zijn. Het mengsel is daarbij op smaak gemaakt met onder andere munt, sinaasappel en citroen.
hallo, waar kan ik mate kopen maar niet online? de zaak waar ik tot voor kort kocht is gestopt. geen zin om online te kopen.
ik ben regelmatig in brussel en antwerpen.
groeten stephan.
Als je belt naar Thee.be kan je op de A12 in Schelle zeker een zakje Maté halen!